Do kiedy można palić węglem?

Badania opinii publicznej z 2021 roku pokazały, że 50,7% polskiego społeczeństwa popiera bezwzględny zakaz palenia węglem w domach. I chociaż od tego czasu minęły już dwa lata, śmiało możemy zakładać, że liczba zwolenników tego zakazu nie tylko się nie zmniejszyła, ale wręcz jest większa. Polacy coraz częściej zdają sobie bowiem sprawę z negatywnych konsekwencji palenia węglem – zarówno dla swojego zdrowia, jak i środowiska naturalnego. Chociaż na tę chwilę generalnie w naszym kraju można palić węglem, w ciągu najbliższych lat ma się to zmienić. Do kiedy można palić w piecach węglowych?

Zakaz palenia węglem – o co w nim chodzi?

O co właściwie chodzi z zakazem palenia węglem? Kluczowym aspektem tego problemu jest szkodliwość spalanego węgla – zarówno w kontekście indywidualnym, jak i globalnym. Palenie węglem powoduje, że do powietrza uwalniane są szkodliwe zanieczyszczenia atmosferyczne: tlenki węgla, siarki i azotu, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, metale ciężkie czy dioksyny. Problem jest poważny – w 2020 roku rządowy program Krajowy Program Ochrony Powietrza informował, że „udział gospodarstw domowych w emisji pyłów PM10 i PM2,5 wynosił około 40%, a w emisji benzo(a)pirenu – aż 78%. Jeśli te nazwy pyłów i substancji nic Ci nie mówią, powiedzmy tylko, że zdaniem Światowej Organizacji Zdrowia WHO pyły PM10 i PM2,5 to jedne z najbardziej szkodliwych dla ludzkiego zdrowia zanieczyszczeń atmosferycznych, a benzo(a)piren to związek chemiczny o działaniu rakotwórczym, który dodatkowo może przyczyniać się do wielu innych dolegliwości.

Podsumowując ten wątek, możemy powiedzieć, że palenie węglem w piecu domowym zwiększa ryzyko wystąpienia wielu chorób układu sercowo-naczyniowego i oddechowego, a także pogorszenia rozwoju i funkcjonowania płuc. Trzeba pamiętać także o potencjalnym działaniu rakotwórczym zanieczyszczeń. Kilka lat temu informowano, że aż 97% ludności Polski jest narażone na stężenia pyłu powyżej poziomu rekomendowanego przez WHO, a palenie węglem jest najbardziej szkodliwe dla dzieci i osób starszych.

Należy w tym miejscu nadmienić, że szkodliwość dla zdrowia to tylko jeden aspekt palenia węglem. Nieuchronny zakaz palenia węglem jest też efektem przyjęcia przez Unię Europejską pro-ekologicznej polityki, której celem jest walka z postępującym kryzysem klimatycznym.

Krajowy Program Ochrony Powietrza – od kiedy całkowity zakaz palenia węglem w Polsce?

W ramach walki z zanieczyszczonym powietrzem Ministerstwo Klimatu i Środowiska uruchomiło w 2015 roku Krajowy Program Ochrony Powietrza (KPOP), którego celem jest poprawa jakości powietrza na terenie całego kraju – a w szczególności tych obszarów, które wykazują najwyższe stężenia zanieczyszczeń powietrza, oraz tych, na których występują duże skupiska ludzi. Jak podkreślali specjaliści, w 2015 roku, gdy wprowadzano KPOP, w Polsce około 45 tysięcy osób umierało każdego roku przedwcześnie z powodu zanieczyszczeń powietrza, a sześć z dziesięciu najbardziej zanieczyszczonych miast w Unii Europejskiej znajdowało się właśnie w naszym kraju.

Mimo tego, że Polacy mają coraz większą świadomość na temat szkodliwości palenia węglem, na terenie kraju nadal działa ponad 5 milionów tzw. kopciuchów, czyli kotłów bezklasowych, które nie spełniają żadnych norm ekologicznych, oraz niskiej klasy pieców na paliwo stałe.

A zatem, do kiedy można palić węglem? Krajowy Program Ochrony Powietrza wyznaczył terminy graniczne. Całkowity zakaz palenia węglem wchodzi:

• w 2030 roku dla miast;
• w 2040 roku dla wsi.

Do kiedy będzie można palić węglem? Regulacje wojewódzkie

Postanowienia zawarte w Krajowym Programie Ochrony Powietrza wcale nie muszą oznaczać, że masz jeszcze czas do 2030 lub 2040 roku na modernizację instalacji grzewczej i usunięcie z kotłowni kopciucha. Trzeba bowiem mieć świadomość tego, że na mocy art. 96 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku u prawie ochrony środowiska sejmiki wojewódzkie mają prawo do wprowadzania uchwał w celu zapewnienia poprawy jakości powietrza w regionie. Na tym polu szlaki w Polsce przeciera Kraków i województwo małopolskie. Zakaz palenia węglem w Krakowie wszedł 1 września 2019 roku, a zakaz używania kopciuchów wejdzie w życie już 1 maja 2024.

Do kiedy będzie można palić węglem w innych województwach? Do tej pory uchwały antysmogowe przyjęło czternaście z szesnastu województw: dolnośląskie, kujawsko-pomorskie, lubelskie, lubuskie, łódzkie, małopolskie, mazowieckie, opolskie, podkarpackie, śląskie, świętokrzyskie, wielkopolskie i zachodnio-pomorskie. Uchwał antysmogowych nie ma póki co w województwach pomorskim i warmińsko-mazurskim.

Jeżeli chcesz dowiedzieć się, do kiedy można palić węglem w Twoim województwie, zapoznaj się z obowiązującymi uchwałami. Wykaz wszystkich uchwał dla swojego miasta lub województwa znajdziesz np. na tej stronie: https://czysteogrzewanie.pl/podstawy/uchwaly-antysmogowe.

Do kiedy będzie można palić ekogroszkiem?

Krajowy Program Ochrony Powietrza opisuje nie tylko zakaz palenia węglem, ale także wyznacza (czy raczej, miał wyznaczyć), do kiedy będzie można palić ekogroszkiem w Polsce. Ekogroszek nie spełnia wymaganych unijnych i krajowych norm, a co więcej – wbrew pozorom – wcale nie jest „eko” (stąd pomysł zmiany jego nazwy na „groszek III”). Do tej pory nie podjęto jednak konkretnych decyzji dotyczących tego, do kiedy można palić ekogroszkiem, ponieważ planowane, niesprecyzowane jeszcze zmiany szybko zderzyły się z protestami górników i sprzedawców węgla.

Do kiedy można palić w piecach węglowych – co dalej?

Wiesz już, od kiedy całkowity zakaz palenia węglem w Polsce wchodzi w życie. Jednak problemem w przypadku wielu osób nie jest brak chęci, a kwestie finansowe. Warto zatem pamiętać o tym, że obecnie nadal można skorzystać z różnych programów rządowych i dofinansowań: warto zwrócić uwagę przede wszystkim na ogólnopolski program Czyste Powietrze, który oferuje dotację m.in. na wymianę starego pieca, a także ulgę termomodernizacyjną. Różnego rodzaju dofinansowania zapewniają również poszczególne miasta i województwa.