Gniazdka elektryczne w domu – rodzaje, rozmieszczenie i montaż

Trudno wyobrazić sobie dom bez gniazdek elektrycznych. To element instalacji elektrycznej, który pozwala na codzienne korzystanie z urządzeń elektronicznych. Plan rozmieszczenia poszczególnych gniazdek i włączników ma bezpośredni wpływ na komfort użytkowania poszczególnych sprzętów, a tym samym wygodę mieszkania. Jakie są rodzaje gniazdek elektrycznych i jak je rozplanować?

Gniazdka elektryczne nazywane kontaktami: budowa i zadania każdego gniazdka elektrycznego

Głównym zadaniem każdego gniazdka elektrycznego jest możliwość doprowadzenia prądu do konkretnego pomieszczenia w domu. Aby w pełni wykorzystać ich funkcjonalność, należy odpowiednio dobrać kontakt do sposobu jego wykorzystania i rozmieścić je w optymalny sposób. Oferta produktów jest bardzo szeroka, dlatego warto poznać rodzaje gniazdek elektrycznych oraz ich parametry, aby idealnie dopasować je do konkretnego zastosowania.

Rozdzielnia elektryczna, gniazdka i przełączniki to elementy tzw. osprzętu, który montuje się na końcu wykonywania instalacji elektrycznej. Każde gniazdo ma swoje zadanie. Wyróżniamy nie tylko gniazda wtykowe do podłączania tradycyjnej wtyczki urządzenia, ale także gniazda antenowe, telefoniczne czy do sieci komputerowej.  Zazwyczaj produkowane są gniazda elektryczne pojedyncze i podwójne, a każde z nich powinno mieć styk ochronny, czyli bolec służący do uziemienia. Ze względu na montaż dostępne są dwa typy produktów: gniazda natynkowe i podtynkowe.

Podział gniazdek elektrycznych: dostępne modele gniazdek

Obecnie w ofercie sklepów znajdziemy gniazdka elektryczne nowoczesne, a wśród nich m.in.:

• z przesłonami torów prądowych – z zabezpieczeniem chroniącym przed włożeniem przedmiotu innego niż wtyczka;
• z tzw. wyrzutnikiem wtyczki – z mechanizmem wypychającym wtyczkę z gniazdka;
• z ochronnikiem przeciwprzepięciowym typu 3;
• z wyłącznikiem różnicowoprądowym.

Podział gniazdek i włączników ze względu na ochronę IP – symbole IP w gniazdkach

Bardzo ważnym podziałem gniazdek elektrycznych jest ten według ochrony IP. Symbol IP umieszczony na obudowie mówi o ochronie przed szkodliwymi skutkami dostania się do środka ciała obcego stałego (mówi o tym pierwsza cyfra po symbolu IP) i wody (druga cyfra po symbolu IP). Zgodnie z tym podziałem wyróżniamy najczęściej stosowane dobre gniazdka z następującymi symbolami:

• IP22 – przeznaczone do pomieszczeń mieszkalnych (pokoje i sypialnie) oraz przestrzeni biurowych,
• IP44 – dedykowane do łazienek, kuchni i innych wilgotnych pomieszczeń, tzw. gniazdka bryzgoszczelne,
• IP56 – do stosowania w garażach, pomieszczeniach technicznych, na basenach i saunach.

Klasyfikację wszystkich stopni ochrony IP określa norma PN-EN 60529:2003.

Gniazda elektryczne natynkowe bez kucia ścian i gniazda elektryczne podtynkowe – podział ze względu na sposób montażu

Kiedy jesteśmy na etapie planowania instalacji elektrycznej, możemy wybrać, jakie gniazda zamontujemy w poszczególnych pomieszczeniach. Gniadka natynkowe najczęściej stosuje się w pomieszczeniach gospodarczych, piwnicach, garażach, altanach czy halach przemysłowych. Głównie dlatego, że jest to rozwiązanie mniej estetyczne, z uwagi na przewody, które zamontowane są na zewnątrz (przymocowane do ściany). Czasami instalacja gniazda natynkowego jest konieczna w pomieszczeniu mieszkalnym, wtedy można na widoczny przewód założyć specjalną obudowę, aby całość wyglądała atrakcyjniej pod względem wizualnym i nie rzucała się w oczy.

Znacznie popularniejsze są gniazdka podtynkowe, których przewody prowadzi się pod tynkiem. Obok standardowych modeli wśród gniazdek podtynkowych wyróżniamy szereg produktów, które można dopasować do potrzeb pomieszczenia i użytkowników. Do wyboru mamy m.in. gniazdka:

• z klapką lub w szczelnej obudowie – dedykowane do wilgotnych pomieszczeń;
• z wyłącznikiem rożnicowoprądowym – zwiększają bezpieczeństwo starych instalacji, idealne do kuchni lub łazienki;
• z zabezpieczeniem przed dziećmi – przesłony, klapki, działające tylko po włożeniu wtyczki;
• z kluczem – specjalna nakładka umożliwia włożenie konkretnej wtyczki;
• z portem USB;
• ze ściemniaczem oświetlenia.

Jeśli zaś chodzi o włączniki, wyróżniamy:

• włączniki schodowe – pozwalające sterować oświetleniem z dwóch punktów (na górze i na dole schodów);
• włączniki krzyżowe – pozwalające sterować oświetleniem w trzech i więcej miejscach, np. w długim korytarzu lub na kilkupoziomowych schodach;
• włączniki jedno-, dwu- lub trzyklawiszowe.

Jak optymalnie zaplanować rozmieszczenie i liczbę gniazdek?

Za komfortowym użytkowaniem gniazdek przemawia przede wszystkim ich odpowiednie rozmieszczenie. Jak powinien wyglądać montaż gniazdek elektrycznych? Przynajmniej jedno podwójne gniazdo powinno znaleźć się w narożnikach każdego pokoju. W dużych wnętrzach warto zainstalować dodatkowe kontakty w 2-3-metrowych odstępach. W salonie i sypialni gniazdka powinny znaleźć się ok. 20 cm nad podłogą. Włączniki światła montuje się ok. 15 cm od futryny, na wysokości mniej więcej 120-140 cm.

A jakie gniazdka elektryczne i gdzie zamontować w kuchni i w łazience? W tych pomieszczeniach należy zainstalować głównie kontakty z zabezpieczeniem przed wilgocią. Warto wybrać te z klapką lub hermetyczną osłonką. Gniazdka w kuchni powinny być rozmieszone następująco:

• do podłączania sprzętu AGD – 100-120 cm nad poziomem podłogi (nad szafkami);
• do zasilenia lodówki – 30-100 cm nad podłogą,
• zasilające zmywarkę – 30-50 cm nad podłogą;
• pozostałe – ok. 10-15 cm nad powierzchnią blatu.

Rozmieszczenie gniazdek elektrycznych w domu ma istotne znaczenie dla wygody ich użytkowania. Dlatego tak ważne jest optymalne zaplanowanie zarówno rozmieszczenia, jak i wyboru odpowiedniego rodzaju osprzętu.

Przeczytaj także: Warunki techniczne budynku: jaka moc przyłącza elektrycznego do domu jednorodzinnego?