Jak rozpoznać azbest? Groźny składnik eternitu

Azbest przez wiele lat był stosowany jako jeden ze składników materiałów budowlanych. Słusznie przypisywano mu doskonałe właściwości, np. niepalność i izolacyjność, jednak miało to miejsce, zanim znany stał się jego szkodliwy wpływ dla zdrowia. Co warto wiedzieć i jak rozpoznać azbest?

Czym jest azbest?

Ogólne określenie, jakim jest azbest, odnosi się właściwie do całej grupy minerałów krzemianowych, tworzących włókna. Innymi słowy – azbestami nazywamy te surowce, które w naturze występują w postaci włókien rozdzielających się w procesie produkcyjnym na fibryle. Takich minerałów w przyrodzie występuje ponad 150, a dodatkowo wskazuje się także na surowce azbestopodobne. To właśnie włóknistość struktury decyduje o szkodliwości azbestu.

Inne składniki eternitu – czy są szkodliwe?

Azbest i eternit są nazwami stosowanymi zamienne, to jednak oczywisty błąd. Azbest jest bowiem składnikiem eternitu, a ten określa z kolei materiały budowlane produkowane z azbestu i cementu. Co więcej, eternit jest nazwą handlową, mającą przyciągać klientów swoim symbolicznym znaczeniem odnoszącym się do trwałości materiału – z łaciny aeternumoznacza ‘wieczność’. Jak bardzo mylne jest to nawiązanie, mogliśmy się przekonać na przestrzeni dziesięcioleci stosowania płyt eternitowych, których rozpad następuje po 20-50 latach od momentu produkcji – okres ten może się różnić w zależności od wykorzystanych technik produkcyjnych.

Jak rozpoznać azbest?

Wyroby azbestowe mają najczęściej odcienie szarości lub bieli. Warto wiedzieć, co było dawniej wykonywane z eternitu, by móc łatwiej rozpoznać szkodliwe azbestowe powłoki, których należy się pozbyć. Z azbestu w latach 60. produkowano:

• pokrycia dachowe: płyty faliste i papę dachową,
• płyty elewacyjne,
• płyty balkonowe,
• rury do instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych,
• przewody wentylacyjne,
• przewody kominowe.

Dlaczego pył azbestowy jest szkodliwy?

Azbest jest szkodliwy dla organizmu ze względu na swoją budowę – mikroskopijne włókna, z których się składa, noszą nazwę pyłu azbestowego. Ten może łatwo przedostawać się do układu oddechowego człowieka, wywołując śmiertelnie niebezpieczne choroby:

• rak płuc – w przypadku osób, które dawniej pracowały przy wyrobach eternitowych, rak płuc uznawany jest niemal za chorobę zawodową, choć nieraz daje o sobie znać dopiero po dziesiątkach lat od ostatniego kontaktu z azbestem;
• azbestoza, czyli pylica azbestowa – ta choroba dotyczy osób, które trudniły się wydobyciem azbestu. Dlaczego pył azbestowy jest szkodliwy? Ponieważ po wdychaniu go tkanka płucna ulega zwłóknieniu. Może to mieć miejsce po kilku czy kilkunastu latach od kontaktu z tym minerałem i objawiać się silną niewydolnością oddechową;
• międzybłoniak opłucnej – to kolejna choroba układu oddechowego, która pojawia się na długo po wdychaniu pyłu azbestowego. Czas ten może wynosić nawet 30-40 lat od pierwszego kontaktu z pyłem azbestowym. Na międzybłoniak zapadają najczęściej osoby po 65. roku życia, a jej głównymi objawami są trudności z oddychaniem, kaszel, ból w klatce piersiowej i wysięk w jamie opłucnej.

Czy jednorazowy kontakt z azbestem może być groźny?

Na choroby powodowane przez pył azbestowy najczęściej zapadają osoby, które mają z nim długotrwały kontakt. Jeśli zdarzyło nam się przypadkowo przebywać w okolicy, gdzie demontowane były eternitowe dachy, nie oznacza to, że zachorujemy. Nie panikujmy też, gdy zobaczymy azbestowe płyty na dachach w okolicy. Należy bowiem wiedzieć, że nieuszkodzony azbest nie tworzy azbestowego pyłu, a zatem jest niegroźny dla ludzi przebywających w otoczeniu.

Co natomiast, gdy na dachach są wyszczerbienia lub inne ubytki? Wtedy trzeba się liczyć z tym, że włókna azbestowe są uwalniane. Ich stężenie jest jednak niewielkie i jednorazowy kontakt z azbestem nie powinien być szkodliwy.

Azbest na dachach

Obecnie spotykamy całkiem sporo eternitowych dachów, skrywających w sobie szkodliwy azbest. Potwórzmy jednak – materiał ten jest zupełnie niegroźny, póki jego struktura jest nienaruszona. Ogromne ryzyko pojawi się, jeśli zdecydujemy pozbyć się azbestowych płyt we własnym zakresie, przecinając je, łamiąc czy rozbijając. Wówczas na pewno do powietrza uwolni się pył azbestowy.

Pokryć dachowych z azbestu należy się bezwzględnie pozbyć, i to nie tylko dla własnego dobra, ale również postępując w zgodzie z dyrektywą Unii Europejskiej, która nakazuje całkowite wyeliminowanie dachów eternitowych do 2032 roku. Pamiętajmy, że większość z nich montowana była w latach 1960-1980, a rozpad składników eternitu rozpoczyna się od 20 do 50 lat po jego produkcji. Możemy więc być pewni, że obecnie wszystkie płyty azbestowe kwalifikują się do demontażu.

Bezpieczne usuwanie eternitu jest możliwe – należy skontaktować się z firmami zawodowo zajmującymi się pozbywaniem azbestu. Korzystają one ze specjalistycznego sprzętu minimalizującego obecność pyłu azbestowego w otoczeniu – polewają eternit wodą, a podczas cięcia płyt azbestowych stosują wolnoobrotowe urządzenia z odsysaczem pyłu, które od razu usuwają szkodliwe włókna.

Gdy eternitowe dachy zostaną już zdjęte, staniemy przed koniecznością położenia nowych pokryć dachowych. Postarajmy się, by te już nie spędzały nam snu z powiek, lecz były całkowicie bezpieczne, solidne i bez zarzutu pełniły swoją funkcję przez długie lata. Warto w tym celu zapoznać się z ofertą ekologicznych pokryć dachowych– kwestia ochrony środowiska jest obecnie bardzo ważna, a stosując takie rozwiązania, jesteśmy w stanie nieco odciążyć Matkę Naturę. Zamiennikiem może być również atrakcyjny i funkcjonalny dach kopertowy.

Możliwości wykończenia dachów jest całe mnóstwo, a informacje na ich temat dostępne są w czytelni. Zanim przystąpimy do wymiany dachu, obliczmy również całkowite koszty jego budowy.