Jakie naczynie wzbiorcze dla instalacji c.w.u. wybrać – otwarte czy przeponowe?

Naczynie wzbiorcze zwane też wyrównawczym zabezpiecza instalację centralnego ogrzewania przed wzrostem ciśnienia. Sprawdzamy, które naczynie wzbiorcze będzie odpowiednie dla danej instalacji c.o. i c.w.u. – otwarte czy przeponowe.

Jaką funkcję pełni naczynie wzbiorcze w instalacji centralnego ogrzewania?

Głównym zadaniem naczynia wyrównawczego jest przejęcie nadmiaru wody, która powstaje wskutek jej podgrzania w układzie. Wyższa temperatura powoduje bowiem wzrost objętości cieczy, której nadmiar jest magazynowany w zbiorniku wzbiorczym, a która po zmniejszeniu temperatury systemu ponownie wraca do obiegu.

Najprościej rzecz ujmując, zbiornik wyrównawczy jest buforem bezpieczeństwa instalacji centralnego ogrzewania. Bez niego wzrost temperatury doprowadziłby do nadmiernego przyrostu ciśnienia, co podczas zagotowania wody mogłoby doprowadzić do popękania rur i uszkodzenia całej instalacji.

Naczynia wzbiorcze do wody użytkowej – który typ naczynia wybrać?

W instalacji centralnego ogrzewania możemy zamontować dwa rodzaje naczyń wzbiorczych, tj.:

• naczynie wzbiorcze otwarte – stosowane w instalacjach z kotłami na paliwa stałe, także w instalacjach z kominkiem z płaszczem wodnym. Powinno zostać zamontowane w najwyższym punkcie obiegu cieczy, absorbując jej nadmiar i utrzymując stałe ciśnienie w instalacji. W związku z usytuowaniem w najwyższym punkcie obiegu, na jego ścianach może gromadzić się para wodna, która jednak ulega skropleniu i spływa do kanalizacji rurą przelewową. Ten rodzaj zbiornika wyrównawczego jest bezpośrednio połączony z kotłem grzewczym pionową rurą wznośną;
• naczynie wzbiorcze przeponowe – stosowane w instalacjach zamkniętych (kocioł gazowy lub olejowy), stąd określane jest też jako naczynie wzbiorcze zamknięte. Ten typ naczynia wyposażono w oddzielone przeponą komory – powietrzną i gazową. Jeśli woda ulega podgrzaniu, ciecz zwiększa swoją objętość, a powietrze w komorze ulega sprężeniu, co przekłada się na niewielki wzrost ciśnienia w układzie.

Przeponowe naczynie wyrównawcze do c.o. i c.w.u.

Jeśli chcemy zainwestować w zbiornik wyrównawczy, zastanawiamy się, jak dobrać takie naczynie. Najważniejsze, aby przeponowe naczynia wzbiorcze dopasować względem parametrów instalacji centralnego ogrzewania. Dlatego podczas doboru musimy zwrócić uwagę na ciśnienie wstępne, przyrost objętości wody, gęstość wody w temperaturze spoczynkowej oraz całkowitą objętość cieczy w instalacji. Przyjmuje się, że naczynie wzbiorcze powinno mieć pojemność przynajmniej 4 proc. objętości wody w układzie grzewczym.

Jednak zmianom ciśnień ulega też podgrzewana woda użytkowa (c.w.u.), dlatego w takiej instalacji zbiornik wyrównawczy również najczęściej jest konieczny. Zazwyczaj naczynie wzbiorcze c.w.u. jest zbiornikiem przeponowym.

Dobór naczynia wzbiorczego c.w.u. – norma, marka, ciśnienie

Podczas wyboru naczynia wzbiorczego powinniśmy stawiać na produkty cenionych producentów, które zapewniają bezpieczeństwo eksploatacji. Poza tym często są to modele o wyższym ciśnieniu wstępnym i maksymalnym dochodzącym nawet do 16 barów. Należy też zwrócić uwagę na kauczukową, wymienną membranę, która gwarantuje stale czystą wodę w układzie.

Naczynie przeponowe c.w.u. – jakie ciśnienie?

W przypadku instalacji ciepłej wody użytkowej ciśnienie wstępne naczynia wzbiorczego powinno wynosić ok. 3,5 bara. Mniejsze ciśnienie jest wymagane w instalacjach centralnego ogrzewania czy instalacjach solarnych, na które decyduje się wielu użytkowników wznoszących domy pasywne i energooszczędne zgodne ze standardem WT 2021.

Najtrudniej dobrać naczynie wzbiorcze względem pojemności instalacji oraz samego zbiornika. Najpierw musimy obliczyć objętość ciepłej wody w instalacji, a następnie minimalną objętość użytkową naczynia. Podobnie wygląda dobór naczynia wzbiorczego otwartego.

Niestety, procedura obliczeniowa bazuje na uwikłanych formułach matematycznych i dla zwykłego użytkownika jest mało czytelna. Dlatego warto wspomóc się internetowymi narzędziami, które uwzględniają wszystkie parametry (m.in. objętość instalacji grzewczej, przyrost objętości, gęstość wody w temperaturze spoczynkowej, ciśnienie wstępne w instalacji).

Takie narzędzia pozwalają dobrać naczynie wzbiorcze odpowiedniej objętości. Obecnie użytkownikom taki arkusz danych dostarcza m.in. TA Hydronics.

Naczynie przeponowe – gdzie zamontować?

Jeśli wybraliśmy naczynie wzbiorcze, montaż tego elementu w odpowiednim miejscu jest kolejnym czynnikiem istotnym dla prawidłowego działania instalacji. Wielu użytkowników zastanawia się, gdzie zamontować zbiornik wyrównawczy – na zasilaniu czy powrocie.

Otóż zbiornik wzbiorczy powinien być podłączony na zasilaniu, bezpośrednio przy kotle, przed pompą i jakimkolwiek zaworem. Pamiętajmy, że nad kotłem powinna być umieszczona rura wzbiorcza, która łączy dolną część naczynia wzbiorczego i górną przestrzeń wodną pieca. Ważne, aby nie montować na niej żadnych zaworów.

Oczywiście dla komfortu użytkowania zbiornik wyrównawczy powinniśmy zamontować w miejscu, które pozwoli na swobodny dostęp do naczynia. Najczęściej znajduje się ono w kotłowni, aczkolwiek może zostać umieszczone w innym wydzielonym pomieszczeniu gospodarczym. Podczas montażu możemy dodatkowo zainwestować w złącza samoopróżniające, co ułatwi okresową konserwację zbiornika.

Po montażu ustawiamy odpowiednie ciśnienie wstępne, które znajdziemy na tabliczce znamionowej. Ważne, aby nie było ono zbyt wysokie, dlatego przy przekroczonym ciśnieniu powinniśmy upuścić odrobinę azotu przez odkręcenie zaworu do nabijania. Jeśli jest go znacząco za mało, należy uzupełnić zbiornik mieszanką azotu.

Naczynie wzbiorcze jest kluczowe dla bezpieczeństwa i prawidłowego działania instalacji centralnego ogrzewania, ale często również systemu ciepłej wody użytkowej. Dlatego warto wiedzieć, jak dobrać zbiornik wyrównawczy, aby był on optymalnie dopasowany do naszego układu.