Projektor - alternatywa dla telewizora? Radzimy, jak kupić
Dawniej kominek, a nieco później telewizor ugruntowały swoją pozycję w wyobrażeniu salonu u większości mieszkańców domów jednorodzinnych. Tak jak kominek z czasem stracił znaczenie funkcjonalne i nieraz pełni rolę sporadycznej rozrywki, podobnie telewizor coraz częściej stoi nieużywany lub nawet jest traktowany jak tło, grający ale nie zwracający szczególnej uwagi domowników. Tymczasem na rynkach zachodnich swoją pozycję od lat powoli buduje inny wynalazek, starszy od samego telewizora - projektor. Zapraszamy do lektury o tym, kto powinien zdecydować się na kupno projektora oraz - jak się do tego zabrać :)
Zalety projektów - kiedy przewyższają telewizory?
Projektory posiadają zalety, które pozwalają im skutecznie konkurować z telewizorami. Sprzęt nawet z niskiej półki cenowej zapewni nam obraz o znacznie większej powierzchni, niż największe telewizory. Po zainwestowaniu w odpowiednie głośniki możemy liczyć na warunki konkurujące niemal z kinowymi. Obraz staje się wyraźny nawet z odległych zakątków dużego salonu, co ma znaczenie przy spotkaniach towarzyskich. Co ważne, wbrew pozorom zagospodarowanie tak dużej połaci na oglądanie nie jest wcale wiele trudniejsze niż w przypadku telewizora - zwijane pod sufit ekrany pozwalają na właściwie zerowe wykorzystanie ściany czy zabudowy ściennej. Warto wspomnieć też o mobilności projektora, który możemy przenosić w torbie, kiedy chcemy obejrzeć film w innym pomieszczeniu lub u znajomych. Niepokojącym problemem przy kupowaniu projektora wydawać się może jego kalibracja i związane z nią ograniczenia. Musi się przecież znajdować w pewnej odległości od ściany, trzeba też zostawić przed nim długie pole otwartej przestrzeni. Oba te problemy są aktualnie jedynie kwestią zastosowanej technologii i jej ewentualnego kosztu. Istnieją już projektory pozwalające na rzucanie obrazu nawet pod bardzo ostrym kątem, redukując dystans od ekranu do niezbędnego minimum (kilkanaście centymetrów). Możliwe jest także przesunięcie projektora w osi poziomej, dzięki czemu nie musi on znajdować się bezpośrednio przed ekranem. Jednak o tym dalej.
W tym miejscu musimy stwierdzić jedno - pomimo wszystkich zalet projektory nie dla każdego są idealnym wyborem. Przede wszystkim - ich cena w każdym segmencie rynku rośnie niemal wykładniczo, gdy chcemy uzyskać obraz w rozdzielczości 4k. W tym przypadku dobrym wyborem może się aktualnie okazać telewizor. Ma to największe znacznie dla miłośników sportu czy innego typu mediów wymagających wysokiej ostrości obrazu. Telewizory są też o wiele mniej inwazyjne, jeżeli lubimy oglądać “kątem oka”, pozostawiając sprzęt włączony przez wiele godzin. W takiej sytuacji może dać się we znaki także żywotność projektora - jego lampa na ogół wymaga wymiany szybciej, niż telewizor, a jej koszt nie jest wartością pomijalną. Projektor będzie znakomitym wyborem dla osób dysponujących przestrzenią na jego zainstalowanie oraz lubiących oglądać (lub grać - konsole wideo) w skupieniu, w warunkach niemal kinowych.
No dobrze... To jaki projektor wybrać?
Skoro już zdecydowaliśmy się rozważyć kupno projektora - na co należy zwrócić uwagę, by wybrać sprzęt idealnie dopasowany do naszych potrzeb?
Rynek projektorów jest dosyć rozbudowany. Producenci niepisaną regułą wprowadzili podział funkcjonalny na projektory przeznaczone do kina domowego, edukacji i zastosowań profesjonalnych oraz przenośne. W każdym z tych typów postawiono na inne parametry, ograniczając przy tym pozostałe. W projektorach profesjonalnych, które przeznaczone są do działania np. na salach konferencyjnych kluczowe znaczenie ma jasność obrazu oraz żywotność lampy często wykorzystywanej niemal nieustannie. Projektory przenośne mają za zadanie zajmować jak najmniej miejsca oraz wyświetlać obraz pod ostrymi kątami. Nas interesują jednak przede wszystkim projektory przeznaczone do użytku domowego.
Oczywiście, inwestując odpowiednie pieniądze możemy otrzymać projektor posiadający wszystkie wymienione powyżej parametry. Nawet dysponując takimi środkami warto jednak przeanalizować swoje potrzeby. Sprzęt, który teraz znajduje się na najwyższej półce cenowej, kiedy przyjdzie nam wymieniać projektor będzie prawdopodobnie standardem dostępnym w przystępnej cenie.
Przejdźmy więc do rzeczy - jaki sprzęt nada się najlepiej do naszego kina domowego?
Format obrazu
W pierwszej kolejności zdecydować musimy, jakiego formatu oraz rozdzielczości obrazu potrzebujemy. Standardowe formaty obrazu to 4:3, 16:9 oraz 2.40:1. Liczby te oznaczają wzajemny stosunek pionowej i poziomej szerokości obrazu. Dostępny na rynku materiał wideo występuje w przeróżnych formatach i żaden z powyższych nie będzie idealny na każdą okazję. Jaki format zatem powinniśmy wybrać?
- 4:3 był standardem w starych filmach i programach TV. Będzie więc idealnym wyborem, jeżeli interesuje nas tego typu materiał.
- 16:9 to standardowy format HDTV, a także najpopularniejszy aktualnie format dostępny wśród projektorów. W średnim segmencie cenowym będziemy przebierać we właściwie nieograniczonej ilości propozycji. Ten format będzie idealnym rozwiązaniem dla większości materiału dostępnego aktualnie na DVD oraz Blu-ray.
- 2.40:1 - format ten będzie idealny, jeżeli planujemy na projektorze przede wszystkim oglądać produkcje kinowe. Są one często szersze niż w przypadku formatu 16:9, przez co wyświetlane w tym ostatnim będą ograniczone z góry i z dołu ciemnymi paskami. Format ten będzie jednak bardzo niewygodny przy oglądaniu obrazów 4:3, które okażą się bardzo niewielkie w stosunku do szerokości obrazu (będą ograniczone pionowymi pasami)
Rozdzielczość obrazu
Po wybraniu formatu, musimy zdecydować o rozdzielczości obrazu. Poszczególne standardy oznaczone są według liczby pikseli (punktów) tworzących krótszy bok wyświetlanego prostokąta. Rozdzielczość 480p, znana z czasów przed-HD odchodzi już powoli w przeszłość, choć nadal wiele stacji telewizyjnych oraz filmów przechowywanych na płytach DVD posiada obraz o takiej rozdzielczości. Podobnie ma się sprawa z konsolami wideo - wszystkie starsze niż PlayStation 2 włącznie wyświetlą w najlepszym razie obraz 480p.
Następne popularne standardy to 720p i 1080p - czyli odpowiednie dla technologii HDReady i FullHD. Te rozdzielczości są aktualnie standardem i projektory z nich korzystające dominują na rynku, konkurując między sobą cenowo. Oba typy obrazu charakteryzują się wysoką ostrością, pozwalającą cieszyć się szczegółami niedostępnymi w niższych rozdzielczościach. Większość dostępnych obecnie filmów korzysta z technologii FullHD. Nadal jednak rozdzielczość 720p pozwala podziwiać wysoką jakość, jeśli jednak oczekujemy obrazu ostrego jak brzytwa, musimy rozważyć projektor 1080p. Przed podjęciem tej decyzji warto rozważyć pozostałe parametry - bo jak to zwykle bywa, rozdzielczość pomimo iż bardzo sugestywna, nie jest jedynym istotnym parametrem.
Ostatnim dosyć nowym segmentem jest rodzielczość 4k - czyli obraz o rozmiarach 4096 x 2160 lub 3840x2160. Posiada on 4x więcej pikseli, niż obraz FullHD. Projektory z tego segmentu są znacznie droższe od pozostałych.
W wyborze rozdzielczości pomóc może poniższy wykres, ukazujący w jakiej odległości od obrazu o danej przekątnej zaczynamy w ogóle dostrzegać dodatkowe szczegóły.
Kontrast
Równie ważny jest kontrast projektora. Kontrast oznacza różnicę między najciemniejszym a najjaśniejszym punktem, który może wyświetlić nasz cyfrowy rzutnik. W praktyce wyblakłe czernie i rozmyte różnice między kolorami mogą pogorszyć obraz o wiele bardziej, niż niska rozdzielczość. To kontrast odpowiada za poczucie “głębi” obrazu”. Wysoki jego poziom może sprawić, że płaski obraz będzie wydawał się niemal trójwymiarowy. Parametr ten ma znaczenie zwłaszcza w przypadku kina domowego, gdyż filmy oraz gry wideo w przeciwieństwie do innych obrazów charakteryzują się często mniej kontrastową gamą kolorów. Nie ma zaś nic gorszego niż ciemna, słabo oświetlona scena w filmie, w której przez słaby kontrast nie odróżniamy tła od pierwszego planu.
Kontrast opisany w specyfikacji urządzenia zwykle oznacza właśnie różnicę pomiędzy najaśniejszym a najciemniejszym punktem, jaki projektor potrafi wyswietlić. Czasami producenci podają jednak kontrast ANSI. Taka wielkość jest zwykle niższa, a zbadana została na obrazie wyswietlanym na ekranie testowym i jest lepszym odzwierciedleniem możliwości projektora. Żaden z powyższych parametrów nie oddaje jednak w pełni praktycznych właściwości - jeśli chce się mieć pewność, należy przetestować sprzęt na żywo.
Kontrast zawsze będzie zależny od warunków zewnętrznych - ekranu oraz ilości światła w pomieszczeniu, co dotyczy także światła generowanego przez sam projektor i odbijającego się od ścian i sufitu. Nie da się całkowicie wyeliminowac tego efektu, jednak dostępne aktualnie wysoko kontrastowe ekrany oraz projektory skutecznie eliminują negatywny wpływ światła na jakość wyświetlanego obrazu. Zwłaszcza, jeżeli planujemy oglądać w jasno oświetlonych pomieszczeniach, powinniśmy postawić na projektory o wysokiej jasności. Wysoki kontrast zawsze jest zaś parametrem korzystnym.
Jasność
Percepcja jasności zależy od dwóch czynników - jasności światła generowanego przez lampę projektora oraz parametrów ekranu, od którego rzucone światło się odbija. Dwie standardowe miary jasności to rating Lumenów ANSI oraz foot-Lamberts (fL). O ile ta pierwsza odnosi się tylko do jasności obrazu wyświetlanego przez projektor, ta druga jest zależna od powierzchni odbijającej, jest więc o wiele bardziej miarodajna. Jednak ze względu na jej zależność od ekranu, producenci nie mogą podać wartości fL projektora w specyfikacji. Aby poprawnie dobrać jasność projektora, możemy posłużyć się jednym z licznych kalkulatorów dostępnych w sieci, np. tutaj
Warto dokładnie zaplanować jasność projektora, gdyż niewystarczająca nie zapewni nam oczekiwanego kontrastu, zaś zbyt wysoka - będzie nieprzyjemna i męcząca dla oczu, nie da zaś poprawy w jakości obrazu. Jeżeli planujemy oglądać w ciemnym pomieszczeniu, wystarczy wartość fL pomiędzy 12 a 22. Jeżeli jednak nie chcemy zaciemniać pokoju, w którym korzystać będziemy z projektora - wybieramy projektor tak, by wartość fL znalazła się pomiędzy 20 a 40.
Instalacja
Wszystkie powyższe czynniki mogą okazać się bezwartościowe, jeżeli nie będziemy w stanie zamontować projektora w optymalnym położeniu.
W tym miejscu trzeba zwrócić uwagę na kilka parametrów - współczynnik powiększenia (zoom), regulacja zniekształcenia trapezowego (lens shift i keystone correction) oraz współczynnik projekcji.
Współczynnik powiększenia i projekcji
Współczynnik powiększenia to parametr określający zdolność soczewki do powiększenia lub zmniejszenia obrazu. Zoom np. o wartości 1,2:1, często opisany też 1,2x oznacza, że maksymalna wielkość obrazu jest 20% większa niż minimalna.
Inną użyteczną wartością jest współczynnik projekcji. Oznacza on stosunek pomiędzy odległością projektora od ekranu a przekątną wyświetlanego obrazu. Np. projektor o współczynniku projekcji 0,5:1 będzie w stanie wyświetlić z odległości 100 cm obraz o przekątnej 200cm. Widoczne w specyfikacjach wartości na ogół zapisane są w postaci przedziału, np. 0,72 - 0,87. Liczby 0,72 - 0,87 stanowią maksymalną i minimalną proporcję odległości projektora od ekranu względem danej przekątnej (czyli aby uzyskać obraz o przekątnej 1m, możemy projektor umiejscowić w odległości od 72 do 87cm od ekranu).
Projektory, które można ustawić w odległości kilkunastu centymetrów od ekranu, nazywane są potocznie short-throw lub ultra short-throw. Charakteryzują się one bardzo niskim współczynnikiem projekcji i mogą być ulokowane nawet w zabudowie pod ścianą, na której znajduje się nasz ekran. Warto jednak mieć na uwadze, że projektory tego typu są znacznie droższe i bardziej skomplikowane technicznie, nie warto więc stosować ich, jeżeli nie jest to konieczne.
Nie jest zalecane używanie projektora ustawionego granicznie daleko od ekranu - może on wtedy gubić zaskakująco dużo światła, przez co obraz utraci jasność a zatem także kontrast.
Należy zatem w pierwszej kolejności wybrać projektor, który możemy ustawić w swoim domu, później zaś przeliczyć jego jasność za pomocą kalkulatora internetowego.
Regulacja zniekształcenia trapezowego
Jest to parametr soczewki określający jej możliwość optycznego zniekształcenia obrazu tak, by jego przeciwległe boki miały różną długość - a zatem by obraz stał się trapezem. Ma to ogromne znaczenie, gdyż determinuje czy obraz da się wyświetlać pod kątem, dając nam możliwość ulokowania projektora pod ekranem bądź nawet obok niego (regulacja pionowa i pozioma).
Alternatywą dla korekcji soczewkowej jest tzw korekcja keystone, działająca elektronicznie. Powszechnie poleca się unikać korekcji elektronicznej, gdyż przetworzony w ten sposób obraz traci część informacji, co wpływa negatywnie na jego jakość. W praktyce jednak technologia ta jest ciągle dopracowywana i dzisiaj działa ona całkiem sprawnie, nie przeszkadzając w normalnym użytkowaniu (sprawdzone w praktyce :)).
W dobraniu odpowiedniej odległości projektora od ekranu z pomocą przychodzi ponownie kalkulator online. Nie zawsze jednak kalkulatory tego typu wyposażone są we wszystkie dostępne modele projektorów, dlatego w niektórych przypadkach konieczne może okazać się zrobienie użytku z tradycyjnej matematyki.
Kupując projektor, musimy uwzględnić jeszcze dwa czynniki - okablowanie oraz koszty dodatkowe - ekran i ew. wymianę lampy.
O ile nowoczesne projektory posiadają zwykle duży wybór złącz, powinniśmy przemyśleć, jak zostaną poprowadzone kable - zwłaszcza jeżeli projektor ma stać na podłodze.
Trzeba także wziąć pod uwagę koszt ekranu oraz ewentualnej wymiany lampy. Cena ekranu, w porównaniu do ceny projektora jest kosztem niewielkim, a jego parametry mogą mieć znaczący wpływ na jakość obrazu, nie warto więc na nim oszczędzać. Mimo, że wiele projektorów posiada możliwość dostosowania koloru obrazu nawet do wyświetlania na ścianie o jednolitym kolorze, trudno będzie uzyskać w takich warunkach kontrast, który widoczny byłby na dobrym ekranie.
Projektory posiadają podaną żywotność lampy, łatwo jest więc policzyć jak szybko możemy spodziewać się jej przepalenia. Warto wyposażyć się w lampę zanim przestanie ona być produkowana, co może się zdarzyć kilka lat po zakupie projektora.
A zatem
Podsumowując - aby wybrać odpowiedni projektor należałoby przemyśleć wcześniej możliwości ulokowania go w domu, określić preferencje co do warunków w jakich oglądamy materiał video oraz jego rodzaj (format). Posiadając powyższe informacje, możemy przystąpić do wyboru projektora, a jeśli zrobimy to dobrze - możemy mieć pewność że będzie on nam służył przez lata.
Kiedy już zamontujemy upragniony sprzęt w domowym salonie, pamiętajmy o jednym - projektor który kupiliśmy, nawet jeżeli nie jest urządzeniem z najwyższej półki, jest lepszy niż jakikolwiek projektor produkowany jeszcze kilka lat temu. Nie warto więc porównywać go z technologicznymi nowinkami, które niechybnie pojawią się na rynku po naszym zakupie. Rozwój technologii jest naturalną koleją rzeczy i nie uda się nam jej wyprzedzić, możemy jednak cieszyć się jakością obrazu, której nie posiadaliśmy przed dokonaniem zakupu.
.jpg "Projekty domów do 70m², małe, ale w pełni funkcjonalne")
