Rodzaje dachów

Odpowiedni kształt dachu to jedna z najważniejszych kwestii, z jakimi musi zmierzyć się inwestor przygotowujący się do budowy domu jednorodzinnego. Z jednej strony rodzaj dachu może w znaczącym stopniu wpłynąć na koszt całej inwestycji, a z drugiej – wpływa na estetykę budynku oraz jego odporność na czynniki pogodowe, takie jak deszcz czy śnieg. Jakie zatem są dostępne rodzaje dachów? Na to pytanie odpowiadamy w poniższym artykule.

Dlaczego kształty dachów są tak ważne w budownictwie?

Zaryzykujemy stwierdzenie, że większość osób, oglądając poszczególne typy dachów, zwraca uwagę przede wszystkim na ich walory estetyczne. I zasadniczo nie ma w tym nic dziwnego, ponieważ właśnie w takich kategoriach najczęściej oceniamy w pierwszej kolejności gotowy budynek. Dachy dwuspadowe kojarzą nam się z budownictwem tradycyjnym, natomiast płaskie zadaszenie zazwyczaj przypisujemy architekturze nowoczesnej. Jednak – choć oczywiście dach faktycznie w znacznej mierze wpływa na ogólny wygląd domu – jego znaczenie w budownictwie jest tak duże z innych powodów.

Przede wszystkim wybrany rodzaj dachu ma duży wpływ na to, jak dom radzi sobie z czynnikami pogodowymi, odprowadzaniem wody i śniegu, odpornością na wiatr czy z izolacją cieplną. Najbardziej wyrazistym przykładem będzie tu budownictwo górskie i rejonów, które są narażone na częstsze opady deszczu – to właśnie tam znajdziemy przede wszystkim domy z dachami dwuspadowymi o kącie nachylenia 45° lub większym, które umożliwiają łatwe pozbywanie się wody i śniegu. Kształt dachu ma także wpływ na to, czy na poddaszu można urządzić przestrzeń użytkową.

Warto zwrócić uwagę na to, że kształty dachów nie zawsze są zależne tylko od preferencji inwestora czy projektanta. Może się zdarzyć, że – np. ze względów estetycznych – niektóre kształty dachów będą wykluczone przez miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego.

Dachy – rodzaje według podziału podstawowego

Odłóżmy jednak na razie na bok wszelkie potencjalne ograniczenia i przyjrzyjmy się poszczególnym dachom. Zasadniczo rodzaje dachów według podstawowego, najprostszego podziału dzieli się na dachy płaskie i strome.

Dach płaski

Przede wszystkim należy mieć świadomość tego, że dach płaski – wbrew swojej nazwie – wcale całkowicie płaski nie jest. Minimalna wartość spadu dachu wynosi 3°, a za maksymalną – choć nie jest ona ściśle regulowana – uznaje się dach o spadzie wynoszącym kilkanaście stopni, przy czym zazwyczaj jest to 11°. Dach o tak dużym spadku zwykle nie wygląda już na płaski, choć często jego spadek jest maskowany przez różne zabiegi architektoniczne, np. zasłaniającą go ściankę.

Te typy dachów w Polsce nadal w wielu miejscach mają dość kiepską reputację ze względu na skojarzenia z ponurym i monotonnym budownictwem ery PRL-u. Jednak w rzeczywistości stropodachy (nazywane tak ze względu na to, że pełnią jednocześnie funkcję dachu i stropu) są często stosowane w nowym budownictwie. Projekty domów z dachem płaskim w nowoczesnych projektach są atrakcyjne wizualnie, nadal też konieczność ich wyboru uzależniona jest od lokalnych przepisów.

Dach stromy

Dachem stromym nazywamy dach, którego połać została podniesiona i nachylona względem stropu. Zasadniczo rozróżniamy trzy podstawowe typy dachów stromych: z nachyleniem delikatnym (20-30°), średnim (30-45°) i dużym (45-60°), przy czym w polskim budownictwie zazwyczaj stosuje się nachylenie średnie.

To, jaki dach stromy sprawdzi się w konkretnych okolicznościach, zależy od lokalizacji (jak wspomnieliśmy, w górach wskazane są strome dachy o większym nachyleniu) i tego, czy poddasze ma pełnić funkcję użytkową.

Kształt dachu a forma

Jak zaznaczyliśmy wcześniej, rozróżnienie dachów na płaskie i strome jest podziałem absolutnie podstawowym. Wśród dachów stromych obowiązuje dodatkowy podział uwzględniający formę dachu.

Dach dwuspadowy

Dachy dwuspadowe przez wiele lat znane były jako najpopularniejsze rodzaje dachu i właśnie z tego względu dziś kojarzone są przede wszystkim z budownictwem tradycyjnym. Takie zadaszenie jest tworzone przez dwie połacie dachu, które mogą mieć różny kąt nachylenia.

Dach dwuspadowy tworzy obraz niemal stereotypowego domu jednorodzinnego, dlatego mimo upływu lat chętnie jest wybierany przez inwestorów planujących budowę domu na planie kwadratu lub prostokąta. Nie ma w tym nic dziwnego, ponieważ projekty domów z dachem dwuspadowym często zachwycają swoją prostotą.

Dach wielospadowy

Dach wielospadowy to bardzo złożony typ zadaszenia, który powstaje poprzez łączenie kilku połaci. Jest to rozwiązanie drogie, wymagające użycia największej ilości materiałów i skomplikowane w budowie (wyzwaniem jest np. pokrycie i izolacja krawędzi), dlatego dach wielospadowy stosuje się niemal wyłącznie w przypadku domów charakteryzujących się bardzo złożoną formą.

Na marginesie dodajmy, że urzędowo jako projekty domów z dachem wielospadowym traktuje się także te z dachem cztero-, a nawet dwuspadowym i taka nomenklatura obowiązuje również przy pozwoleniach na budowę.

Dach łamany

Dachem łamanym nazywamy dach dwu- lub czterospadowy, w którym każda połać składa się z co najmniej dwóch części o różnym kącie nachylenia. Poszczególne, górne i dolne części połaci są podzielone załamaniem, ścianką, gzymsem czy uskokiem. Można tutaj wyróżnić dach mansardowy, którego struktura umożliwia lepszą organizację poddasza użytkowego – w domu z takim dachem powierzchnia użytkowa na poddaszu jest większa, niż przy tradycyjnym dachu spadzistym.

Tradycja dachów mansardowych sięga francuskiego baroku, dlatego nie ma nic dziwnego w tym, że dachy takie do dziś kojarzą się z domami okazałymi i eleganckimi.

Rodzaje dachu ze względu na konstrukcję – typy dachów: podsumowanie

Omawiając dachy, należy też zwrócić uwagę na rodzaje konstrukcji dachów. Tutaj mamy do czynienia z konstrukcjami krokwiowymi i prefabrykowanymi (dźwigarami) w przypadku dachów stromych, oraz z konstrukcjami tradycyjnymi i odwróconymi przy dachach płaskich. Temat ten szczegółowo omawialiśmy w artykule poświęconym konstrukcjom dachowym. Ten tekst miał jedynie przedstawić Ci poszczególne dachy – rodzaje oraz typy pokryć dachowych, oraz wyjaśnić, dlaczego odpowiedni wybór kształtu dachu jest istotny.