Wiatrownica czyli ochrona dachu przed wiatrem. Jak przeprowadzić prawidłowy montaż wiatrownicy i jej obróbki blacharskie.

Ostatnie lata pokazały, że pogoda bywa bardzo dynamiczna i nieprzewidywalna. Jednym z niezwykle istotnych zabezpieczeń domu przed niespodziankami jest część konstrukcyjna dachu zwana wiatrownicą. Prawidłowy montaż wiatrownicy od spodu krokwi pozwala usztywnić i wzmocnić więźbę dachu od wewnątrz, a wiatrownica boczna, zewnętrzna zapewni stabilność jego pokrycia.

Nie dać się porwać…

Każdy dach, bez względu na jego konstrukcję, kąt nachylenia czy użyte do pokrycia materiały, narażony jest na wiatr, który oddziałuje nań dwojakimi siłami – ssącą oraz napierającą. Obciążenia te bywają tak duże, że niejednokrotnie najsolidniejsze dachy nie potrafią się im oprzeć. Dlatego tak prawdziwe jest powiedzenie: ,,Dach jest tak silny, jak silny jest jego najsłabszy element”. Niewiele pomoże pełne deskowanie, jeżeli pokrycie np. blachodachówką mocowane jest 2-3 wkrętami na m². Całość musi być odpowiednio do strefy wiatrowej zaprojektowana i prawidłowo wykonana. Sztywność dachowej konstrukcji zapewni m.in. wiatrownica, która w postaci deski lub łaty zamontowanej ukośnie od spodu do krokwi wzmocni wiązary podczas ich obciążenia wiatrem. Przed poderwaniem pokrycia, szczególnie w skrajnych pasach połaci dachowej, chronić będzie wiatrownica boczna, czyli deska czołowa, która jest montowana od szczytu budynku, zwykle nawet wtedy, kiedy nie jest on zakończony okapem. Zapobiega to odrywaniu się dachówek lub nawet całych arkuszy blachy. Przy konstrukcji krokwiowej lub jętkowej funkcję tę może pełnić krokiew zewnętrzna. Okap natomiast wykańcza się tzw. deską okapową, która nie tylko pełni rolę wiatrownicy połaci dachu, ale i stanowi podstawę mocowania rynien. W przypadku większości pokryć dachowych wiatrownice podlegają dalszej obróbce specjalnie giętą blachą płaską. Można zlecić wykonanie obróbki dekarzom, ale można też zakupić gotowe elementy np. u producenta pokrycia dachowego. Wykonanie obróbki musi być uzależnione od materiału, jakim będzie pokryty dach budynku. W innej kolejności wykonuje się montaż wiatrownicy na dachach z blachą, dachówką ceramiczną czy bitumiczną. Oczywiście, w celu zachowania estetyki całości budynku, obróbkę dobiera się do kolorystyki i stylu całego dachu.

Dać się obrobić

Deska czołowa, okapowa czy krokiew zewnętrzna zwykle zostaje pokryta blachą. Zapewnia to zwiększoną trwałość tych drewnianych elementów, nawet bez wcześniejszego ich impregnowania. Poza tym wiatrownica z blachy stanowi integralną część pozostałych obróbek blacharskich dachu, jak rynny koszowe, pasy pod i nadrynnowe, gąsiory itp. Całość musi sprawiać wrażenie zamkniętej i jednolitej połaci. Należy pamiętać, że w przypadku dachów z blachy obróbkę wykonuje się po położeniu pokrycia, natomiast w przypadku dachówki ceramicznej i cementowej wiatrownicę układa się przed położeniem dachówek, chyba że w ramach oszczędności rezygnuje się z tzw. dachówek szczytowych. Zwykle jednak, decydując się na konkretne poszycie dachu, materiał, z jakiego będzie wykonany i styl projektu, kupuje się, wraz z nim gotowy zestaw do obróbek stanowiący spójną całość krycia dachowego. Obróbki, podobnie jak i pokrycie dachowe może być wykonane z różnych materiałów.

Trwałość pokrycia dachowego - obróbka dekarska

Najtańsze i najpopularniejsze są obecnie te wykonane z blachy powlekanej, płaskiej, odpowiednio ukształtowanej przez producenta lub, za pomocą giętarki, bezpośrednio na placu budowy przez dekarza.Przygotowany w ten sposób pas blachy mocuje się do deski szczytowej lub krokwi oraz połaci za pomocą ,,farmerów” – samowiercących, posiadających gumową uszczelkę wkrętów w kolorze zbliżonym do kolorystyki dachu. Ważne jest, żeby szczelnie łączyć wiatrownice na wszelkich załamaniach krawędzi dachu. Trwałość wykonanych obróbek zależy nie tylko od precyzji ich wykonania, ale i materiału, z jakiego zostały wyprodukowane. Jakkolwiek blacha powlekana zapewni spokój użytkownikowi na wiele lat, to jednak są materiały trwalsze, jak np. aluminium powlekane, blacha tytanowo-cynkowa czy, gwarantująca nawet 300-letnią trwałość, miedź. Nie ma sensu jednak stosować obróbek znacznie trwalszych od pokrycia dachowego, ani też na odwrót, doprowadzić do sytuacji, kiedy to obróbki będą znacznie gorszej jakości niż pozostała część dachu.

Prawidłowe wykonanie wiatrownicy

Dosyć skomplikowane jest wykonanie wiatrownic dachów krytych naturalnymi materiałami jak trzcina, słoma, gont drewniany czy wiór osikowy, a nawet łupek kamienny. W takim wypadku stosuje się odpowiednio dobrze zaimpregnowane, ozdobne deski niektórych gatunków drzew. Można też materiał, z którego wykonany jest dach, niejako obić deskami czołowymi i okapowymi (gont, wiór osikowy) lub okleić płytkami łupka czy piaskowca. Innym sposobem ozdabiania domów są wiatrownice drewniane, wycinane w różne wzory. Jest to jednak już rzadko stosowana metoda, raczej praktykowana w drewnianych domach budowanych, bądź remontowanych, z zachowaniem tradycyjnego stylu. Częstym błędem przy remontach budynków jest zachowanie przy wymianie pokrycia dachu starych desek czołowych. Nawet dobrze wykonana wiatrownica z blachy może nie ochronić zestarzałej konstrukcji. Bywa, że silny wiatr zrywa dużą część połaci dachu, bo deska okazała się zmurszała, źle przybita gwoździami i nie wytrzymała porywów wichury, odrywając się razem z wiatrownicą. Warto więc przy okazji wymiany poszycia skontrolować stan wszystkich elementów konstrukcji dachu.

Flauta…

Wiatrownice nie są może najczęściej spędzającym sen z powiek elementem domowej układanki, jednak zaniedbania w ich wykonaniu mogą się potem poważnie zemścić na użytkownikach budynku. Zerwany dach odsłania wnętrze domu i sprawia, że ten przestaje być odporny na zewnętrzne warunki atmosferyczne. Powoduje, że siedlisko staje w pewien sposób bezbronne. Nie na darmo zwykło się mówić, w określeniu czegoś stałego, przyjaznego i ochronnego: ,,Mieć dach nad głową”.