Wiązary dachowe czy więźba: co warto wiedzieć?
Nie ma wątpliwości co do tego, że prawidłowo wykonany dach to jeden z najważniejszych elementów każdego domu jednorodzinnego. W związku z tym warto mieć świadomość tego, że to, co widać na pierwszy rzut oka, to tylko zwieńczenie zadaszenia – pod dachówkami kryje się złożona konstrukcja, która sprawia, że dach jest sztywny i odporny na obciążenia. Można ją wykonać w tradycyjny sposób, w postaci tzw. więźby dachowej, lub poprzez wykorzystanie prefabrykowanych wiązarów dachowych. Jak wybrać odpowiednie rozwiązanie? W artykule opisujemy różnice między nimi, a także niektóre konkretne przypadki, w których dane rozwiązanie okaże się korzystniejsze.
Co to jest więźba dachowa?
W wielu internetowych artykułach pojęcia wiązarów dachowych i więźby są stosowane zamiennie. Warto tutaj wyklarować te dwa pojęcia. Z założenia, więźba to układ wielu wiązarów. Stanowią one pojedyncze „żebra” dachu, a więźba oznacza całą konstrukcję przenoszącą obciążenia pokrycia dachowego na słupy i ściany.
Więźba a wiązary – użytecznie, choć mylnie utożsamiane pojęcia
Skąd zatem zamieszanie?
W mowie powszechnej, rzadko stosuje się pojęcie wiązarów w odniesieniu do tradycyjnej więźby. Słysząc pojęcie „wiązar dachowy”, na ogół będziemy mieli do czynienia z wiązarami prefabrykowanymi. Poprawnie zatem, powinniśmy mówić o więźbie tradycyjnej i więźbie prefabrykowanej. Jaka jest między nimi różnica?
Typowe dla tradycyjnej więźby dachowej jest to, że jest produkowana z drewna przez profesjonalną ekipę ciesielską, a co więcej – wykonuje się ją na placu budowy. Przygotowanie więźby dachowej wymaga nie tylko czasu i sprowadzenia drewna z tartaku na działkę, ale też wielu czasochłonnych prac – drewno musi być idealnie przycięte, a do tego osuszone (wilgotność powinna wynosić mniej niż 20%) i zaimpregnowane, by było odporne na szkodliwe oddziaływanie owadów, pleśni czy wilgoci.
Charakterystyczną cechą więźby są też tradycyjne połączenia ciesielskie. Przecinające się elementy połączone są w taki sposób, by mechanicznie „pracowały” jak element monolityczny. Wykonanie odpowiednich zaciosów i wycięć zapewniających odpowiednie wzajemne oparcie elementów wymaga fachowej wiedzy i praktyki, a także czasu.
Poszczególne „żebra” w dachu tradycyjnym rozmieszczone są najczęściej (w domach) w rozstawach od 80 do 100 cm. Jest więc między nimi sporo miejsca na kominy czy okna dachowe.
Wiązary dachowe – co to jest?
Wykonanie więźby metodą tradycyjną jest czasochłonne , a bywa też kosztowne, więc wiele osób stawia na wiązary dachowe. Co to jest? Mówiąc w uproszczeniu, wiązary to elementy prefabrykowane, które są przygotowywane już w zakładach produkcyjnych, a następnie transportowane na plac budowy. Drewniane wiązary są produkowane z drewna suszonego komorowo, co sprawia, że nie jest potrzebna dodatkowa impregnacja.
Wiązary dachowe prefabrykowane zwykle wykonane są z drewna o znacznie mniejszych przekrojach, jednak rozlokowane gęściej (np. co 50-60cm). Łączenia wykonywane są na płytki kolczaste – elementy drewniane nie posiadają zaciosów, tylko po prostu przylegają do siebie krawędziami, a obciążenia przenoszone są za pomocą stalowych elementów łączących. Wiązary prefabrykowane mają często większe rozpiętości bez dodatkowego podparcia, ale są też układami bardziej złożonymi niż ma to miejsce u ich tradycyjnych braci.
Więźba dachowa – zalety i wady
Wiesz już, czym charakteryzuje się więźba dachowa tradycyjna i prefabrykowana– co to jest i jak powstaje. Opiszmy zatem pokrótce wady i zalety każdego rozwiązania. Największym atutem wynikającym z postawienia na więźbę tradycyjną jest fakt, że można dzięki niej wykonać każdy dach – zarówno stosunkowo prosty, jak i bardzo złożony, o skomplikowanym kształcie i układzie czy kącie nachylenia. To właśnie dlatego więźbę dachową wykorzystuje się przy niestandardowych projektach. Dodatkowo, w ofercie naszej pracowni więźba dachowa stanowi część projektu domu, więc nie trzeba płacić dodatkowo u producenta za projekt dachu, co niekiedy ma miejsce w sytuacji, gdy wybiera się wiązary dachowe. Generalnie – tradycyjna więźba dachowa jest rozwiązaniem powszechnie stosowanym i domyślnym – również jeśli chodzi o koszty budowy.
Nie jest to jednak rozwiązanie pozbawione wad. Wśród jej minusów należy wykazać: dłuższy czas wykonania (zaciosy i impregnacja), większą podatność na błędy w czasie budowy, problem z dostępnością materiałów. Choć wydaje się, że tartaków Ci u nas dostatek – dostępność dobrej jakości drewna o parametrach wilgotności opisanych w projektach bywa trudna. Również gwarancja na właściwości drewna od niewielkiego tartaku bywa dużo mniej pewna niż w przypadku więźby prefabrykowanej, gdzie jakość całego ustroju wraz z materiałem zapewnia jeden producent.
Najczęściej spotykane ustroje w więźbach klasycznych:
Wiązary dachowe – wady i zalety
Czy w takim razie warto postawić na wiązary dachowe? Wady i zalety występują tu tak samo jak przy więźbie dachowej, więc trudno jednoznacznie odpowiedzieć na takie pytanie. Podstawową zaletą jest ich większa rozpiętość, nie wymagająca dodatkowych podparć. To rozwiązanie generuje mniej bałaganu na działce, więc z pewnością znajdzie swoich zwolenników wśród osób, którym zależy na szybkiej i bezproblemowej budowie domu. Korzystna jest też gwarancja producenta wiązarów na ich wytrzymałość. Producent odpowiada przed klientem zarówno za wykonanie, jak i materiał.
Wiązary dachowe w projekcie Kasjopea II:
Największy minus wiązarów dachowych? Przede wszystkim należy tu wskazać na ograniczenia. Wiązary dachowe, choć są produkowane w różnych wariantach, nie zawsze sprawdzą się przy bardziej zaawansowanych i złożonych konstrukcjach budowlanych. Warto zobaczyć, jakie wiązary zostały zaplanowane przez jednego z producentów do naszego projektu Kasjopea II. Ma on właściwie formę kratownicy.
Minusem wiązarów jest też, w powszechnej opinii, ich wyższa cena. Ten argument należy jednak traktować z rezerwą. W dobie rosnącej ceny i spadającej dostępności robocizny coraz częściej okazuje się, że szybka i sprawna budowa z wiązarów może być porównywalna kosztowo z tradycyjną więźbą.
Argument kosztowy przemawia też na korzyść wiązarów w jednym, specyficznym przypadku. Większość producentów projektuje bowiem wiązary, które mogą jednocześnie pełnić rolę stropu (jak ten wyżej). Jeżeli nie planujemy wykorzystywać przestrzeni strychu/poddasza – poziomie belki usztywniające cały wiązar posłużą nam jednocześnie za konstrukcję sufitu. Pozwala to wykonać wiązary o większej rozpiętości, a także rezygnację ze stropu żelbetowego. Nie byłoby to łatwe z użyciem tradycyjnej więźby.
Więźba dachowa czy wiązary – co wybrać?
Wiązary dachowe a więźba – jak brzmi ostateczny werdykt? Nie da się udzielić jednej, uniwersalnej odpowiedzi, przemawiającej za konkretnym rozwiązaniem. Dokonując wyboru, trzeba wziąć pod uwagę przede wszystkim:
- możliwość rozplanowania poddasza użytkowego i czy potrzebujemy pod nim stropu o właściwościach nośnych;
- poziom skomplikowania dachu – wiele załamań oraz wystających, małych elementów jak lukarny, wiaty etc. przemawia za więźbą tradycyjną;
- termin budowy i czy jej przyspieszenie jest dla nas istotne;
- obecność gwarancji producenta na dane elementy.
Warto też zwrócić uwagę na charakterystykę działki budowlanej, bo ona również powinna mieć wpływ na ostateczny wybór. Może się zdarzyć, że , utrudniony dojazd do działki dla dźwigu praktycznie uniemożliwia lub znacznie podnosi koszt zastosowania wiązarów dachowych.
Jak widzisz, na ostateczny wybór powinny mieć wpływ różne czynniki, dlatego dobrze jest dokładnie wszystkie je przeanalizować – pozwoli to dokonać prawidłowego wyboru.
