Wnętrza bez ścian działowych? Czy można zbudować ściany inne niż w projekcie domu?

Mając do dyspozycji niewielki metraż mieszkania lub chcąc diametralnie zmienić dotychczasowy układ pomieszczeń w domu, poszukujemy nowoczesnych rozwiązań, które nie tylko, że odświeżą obecną aranżację wnętrza, ale i optycznie powiększą powierzchnię, jaką dysponujemy. Ciekawym rozwiązaniem jest rezygnacja ze stawiania lub pozbycie się istniejących już ścianek działowych. Zaleca się jednak uważne przestudiowanie projektu, aby nie naruszyć ścian, bez których nie możemy się obejść, czyli nośnych.

Co to jest ściana nośna?

Element konstrukcyjny budynku, który przenosi nie tylko ciężar własny, ale również ciężar stropów i ścian wyższych kondygnacji, a także obciążenia z dachu i obciążenia użytkowe budynku, nazywamy właśnie ścianą nośną. Obwarowane prawnymi wymogami dotyczącymi jej nośności, izolacyjności termicznej i akustycznej oraz odporności ogniowej, ściany nośne są nieodzowną częścią każdego domu. Nie ma jednoznacznych określeń dotyczących materiałów, z których należy wykonać ściany nośne, ponieważ zależy to od tego, z czego wzniesiony jest cały budynek. Na nich opierają się tzw. podciągi, stanowiące podpory stropu i przekazujące. Dzięki nim możliwe jest również zwiększenie powierzchni pomieszczeń, a co się z tym wiąże w naszym temacie – uzyskanie większej możliwości zaaranżowania otwartej przestrzeni.

Czym się różni ściana nośna od działowej?

Pierwszą różnicę łatwo już zauważyć – jest to oznaczenie ścian na projekcie budowlanym. Nie trzeba być fachowcem, by zorientować się, że jedne ściany są narysowane grubszą, czasem innego koloru linią, niż pozostałe. W ten właśnie sposób oznacza się ściany niejako ważniejsze, czyli właśnie nośne. W momencie, kiedy staramy się odnaleźć ściany działowe w istniejącym budynku, pewnym ułatwieniem dla nas będzie ich wysokość, nieprzekraczająca kondygnacji budynku. Nieco więcej zachodu wymagać będzie znalezienie ich, jeżeli na pierwszy rzut oka różnice wysokości nie są widoczne i nie mamy pewności, czy aby na pewno mamy do czynienia ze ścianką działową. W takim wypadku należy lekko skuć tynk w miejscu połączenia ściany i stropu – ściany nośne są zawsze połączone ze stropem. Czasem bardzo prostym wyróżnikiem ściany nośnej jest jej grubość. W przypadku ścian wykonanych z cegieł jest to widoczne od razu, a proporcje są znacząco zróżnicowane. Oczywiście wszelkie ściany elewacyjne, zewnętrzne będą nośne. Trochę bardziej skomplikowana sprawa może być w budownictwie starym lub wielokondygnacyjnym – w tym przypadku trzeba dokonywać oceny konstrukcji ścian od najniższego piętra. W razie kłopotów z odróżnieniem ścian oraz w przypadku, kiedy jeszcze mamy do czynienia z belkami stropowymi w różnych płaszczyznach, najlepiej poradzić się architekta.

Jak odróżnić na projekcie ścianę nośną od działowej?

Pod tym względem projekty domów i mieszkań są bardzo czytelne i z reguły wyodrębnić ściany działowe i nośne nie jest trudno. Ściany nośne na planie mieszkań oznacza się zazwyczaj grubszą kreską wypełnioną ukośnymi paskami, a ścianki działowe kratkami . W rzutach domu ściany nośne mają dwukrotnie większą szerokość niż ściany działowe i te grube linie od razu rzucają się w oczy.

Łączenie ściany nośnej ze ścianami działowymi

Przeprowadzić połączenie ścian działowych z nośnymi możemy na kilka sposobów. Najwięcej zależy od materiałów, z jakich wybudowany jest dom. Ze względu na to, że ściany działowe są dosyć cienkie i wiotkie, połączenia muszą być stabilne, albowiem w przeciwnym razie groziłoby to zwaleniem się ścianki. W domach murowanych ścianki wykonuje się najczęściej z pełnej cegły, cegły otworowej (dziurawki lub kratówki), cegieł albo bloczków wapienno-piaskowych, bloczków z betonu komórkowego, pustaków ceramicznych oraz pustaków szklanych. W domach drewnianych zwykle stawia się ścianki działowe szkieletowe i wykańcza je płytami karton-gips lub boazerią drewnianą. Wszystko zależy od upodobań właścicieli budynku. Ścianki murowane dawniej najczęściej łączono na strzępia zazębione, czyli puste przestrzenie w co drugiej warstwie cegieł pozostawione przez murarzy. W tak powstałą szczelinę wkładano cegły z zaprawą murarską. Niestety, obecnie, przy przeważającym budownictwie z bloczków i pustaków, metoda ta nie sprawdza się. Teraz najczęściej wykonuje się bruzdy w ścianie nośnej i używa specjalnych kotew wkręcanych lub w nią wmurowywanych. Popularnym sposobem dla ścianek działowych z betonu komórkowego jest łączenie do ściany nośnej za pomocą kątowników metalowych lub profili o przekroju U. Trzeba pamiętać, że ścianek działowych nie powinniśmy łączyć ze stropem. Wzniesione powinny być na szerokim pasie papy oddzielającym je od podłogi. Pomiędzy szczytem a sufitem pozostawiamy szczelinę dylatacyjną, którą możemy później wypełnić pianką poliuretanową.

Ściany inne niż w projekcie

Często, pomimo dokonanej adaptacji projektu, okazuje się, że konieczne jest wprowadzenie poprawek lub zmian. Możliwe jest nawet przesuwanie ścian nośnych w projekcie, jednak bezwzględnie musi to być uzgodnione z projektantem konstrukcji budynku, ponieważ w pewnych przypadkach przesunięcie ścian nośnych okaże się niemożliwe lub będzie się wiązało z zaprojektowaniem dodatkowych elementów konstrukcyjnych, takich jak słupy, podciągi, albo nawet przeróbka wieńca. Podobnie należy skonsultować zmianę materiału, z którego postawione mają być ściany oraz zmiany ich grubości. Zmienia się wtedy podstawowe parametry i może być konieczne ponowne ich przeliczenie, czy będą odpowiednio wytrzymałe, zaizolowane oraz czy nie zmieni się powierzchnia budynku. W przypadku, kiedy został zakupiony projekt gotowy, trzeba też sprawdzić, czy pracownia, której autorstwa jest dokument, dopuszcza taką ingerencję. Najmniej problemów będziemy mieli z ewentualnymi zmianami w ścianach działowych, które możemy prawie dowolnie modyfikować, przestawiać, czy też w ogóle je pominąć w trakcie budowy i stworzyć dom o charakterze otwartym.

Posiadając dom czy mieszkanie, nie jesteśmy skazani na zamykanie się w kilku ścianach na całe życie. W ramach walki z nudą lub koniecznością poszerzenia przestrzeni, albo dlatego, że ciasne wnętrza źle na nas oddziałują, możemy na tyle modyfikować ustawienia ścian działowych, żeby uzyskać zamierzony efekt. Pamiętać trzeba tylko o nienaruszalności ścian nośnych. Jeżeli nie będziemy pewni, która ściana, jaką spełnia w konstrukcji funkcję, lepiej poprosić o konsultację architekta, niż narazić siebie i sąsiadów na nagły wstrząs i hałas walącego się domu.