Wodne elementy w ogrodzie – ciekawe pomysły na oczko wodne, kaskady i wodospady

Dekoracyjne oczka wodne, kaskady i wodospady to jedne z najpopularniejszych pomysłów na aranżację nowoczesnych ogrodów. Sprawdźmy, jakie mają atuty i co warto wiedzieć przed budową oczka wodnego.

Jakie zalety i wady mają wodne elementy w ogrodzie?

Podczas projektowania ogrodu należy pamiętać o jego funkcji rekreacyjnej – elementy wodne zapewniają kojącą atmosferę i pomagają obniżyć temperaturę otoczenia w szczególnie upalne dni. Ponadto wpływają pozytywnie na mikroklimat i różnorodność biologiczną. Oczka wodne zwracają uwagę ptaków, które zyskują atrakcyjne miejsce do kąpieli i bezpieczne poidełko. Woda w nowoczesnym ogrodzie przyciąga także płazy – ropuchy i żaby – oraz owady, np. ważki. Wokół oczka można uprawiać rośliny wodne i bagienne, które nie mogłyby się rozwinąć na suchym podłożu.

Oczko wodne jest ciekawą alternatywą dla basenu ogrodowego – nie wymaga tak dużej powierzchni i generuje mniejsze koszty budowy. Chociaż małe oczko nie pozwala na kąpiel, stanowi zachwycającą wizytówkę ogrodu, która zachęca do relaksu przy szemrzącej wodzie. Warto wiedzieć, że oczko wodne wpisuje się w akwen dekoracyjny, który jest objęty dofinansowaniem w programie „Moja Woda”.

Niestety wodne aranżacje ogrodu mogą sprzyjać zwielokrotnieniu liczby komarów. Bardzo ważne jest systematyczne oczyszczanie oczek wodnych – zaniedbanie pielęgnacji może skutkować rozrastaniem się glonów, zaburzeniem równowagi biologicznej i pojawieniem się nieprzyjemnego zapachu. Jeżeli dom zamieszkują małe dzieci, należy pamiętać o zabezpieczeniu oczka wodnego, zwłaszcza jeżeli jego głębokość przekracza 1 m.

Elementy architektury zielonej: fontanna ogrodowa, staw kąpielowy, kaskada ogrodowa

Staw kąpielowy to połączenie basenu ogrodowego z oczkiem wodnym. Wykorzystanie materiałów pochodzenia naturalnego sprawia, że kąpiel w ogrodzie staje się przyjemniejsza i jest bliższa relaksowaniu się w jeziorze niż korzystaniu ze sztucznego zbiornika. W stawie kąpielowym mogą zanurzać się bez obaw alergicy – to możliwe dzięki wyeliminowaniu chociażby chloru. Wystarczy zadbać o odpowiednią roślinność i budowę stawu, aby proces oczyszczania wody przebiegał samoistnie w dużym stopniu.

Niestety staw kąpielowy zajmuje spory obszar. Właściciele najmniejszych ogródków, którzy pragną je urozmaicić elementami wodnymi, decydują się na gotowe misy do oczek wodnych, aby zapewnić sobie namiastkę natury łatwym sposobem. Osoby dysponujące nieco większą przestrzenią mogą stworzyć własny akwen od podstaw i ozdobić go nowoczesną kaskadą. Efektownym rozwiązaniem jest np. tafla wody wypływająca ze ścianki ułożonej z kamieni naturalnych. W zależności od pożądanego efektu woda może wypływać z jednego lub wielu punktów – ulokowanych w jednej linii lub na różnych poziomach.

Alternatywą dla nowoczesnej kaskady w ogrodzie jest fontanna ogrodowa, która także zapewnia korzystny ruch wody w małym oczku wodnym i zachwycający efekt wizualny. Instalacja fontanny w oczku nie powinna przysparzać problemu – wystarczy dopasować właściwą dyszę do pompy wodnej. Wybór jest zależny od preferencji co do sposobu rozpylania wody. Fontanna wpływa korzystnie na parametry wody w oczku i generuje relaksujący szum. W oczkach sprawdzają się szczególnie dobrze fontanny pływające. W dużych ogrodach można postawić na różne fontanny – zarówno te mniejsze, jak i oryginalne ściany wodne z podświetleniem.

Jak zaprojektować i zrobić oczko wodne?

Na samym początku należy ustalić wielkość, lokalizację i ukształtowanie oczka wodnego. Rekomendowane minimalne wymiary to 1,8 x 2,5 m. Im większy jest zbiornik, tym łatwiej utrzymać równowagę biologiczną. Małe oczka wodne szybko się nagrzewają, a brak skutecznego systemu oczyszczającego i napowietrzającego może doprowadzić do gwałtownego rozwoju glonów.

W przypadku niewielkich ogrodów można postawić na gotowe formy do oczek wodnych z wytrzymałego polietylenu o wysokiej szczelności i odporności na promieniowanie słoneczne. Z jednej strony zakup plastikowego oczka wodnego znacznie ułatwia stworzenie dekoracji, z drugiej strony – samodzielne wykopanie niecki pozwala na pełną dowolność w kształtowaniu półek wodnych, na których ustawia się kosze z roślinami.

W budowie oczka wodnego przydatna jest geowłóknina separacyjna. Chociaż dno zbiornika powinno zostać oczyszczone z kamieni i korzeni, niezbędna jest włóknina zabezpieczająca folię PCV przed uszkodzeniami. Folię basenową należy układać od najniższego punktu w zbiorniku, kierując się ku górze. Powłoka powinna swobodnie leżeć w niecce – naciąganie folii zwiększa ryzyko jej pęknięcia.

Co zrobić z krawędziami folii, które wystają poza oczko wodne?

Możliwe jest ich przycięcie lub przykrycie kamieniami na zaprawie cementowej. W zabezpieczaniu i dekorowaniu oczka stosuje się zarówno duże kamienie, jak i drobny żwir. Folia nie powinna być widoczna zarówno ze względu na walory estetyczne, jak i ryzyko uszkodzenia.

Kamień naturalny do obsypywania oczka wodnego

Często popełnianym błędem w budowie oczka wodnego jest wybieranie kamienia naturalnego wyłącznie na podstawie jego wyglądu i wielkości. Tymczasem kamień pełni nie tylko funkcję dekoracyjną – ma duży wpływ na parametry oczka wodnego w ogrodzie. Może chociażby zwiększać ryzyko rozrostu glonów. Z tego względu należy unikać dolomitów, marmurów i wapieni, które podwyższają pH wody ze względu na zawartość węglanu wapnia. Nie są rekomendowane także piaskowce – szczególnie do dekoracji dna. Mogą zanieczyścić wodę wskutek kruszenia się i ciemnieć przez oddziaływanie wilgoci.

Do wykończenia nowoczesnego oczka wodnego warto zastosować duże kamienie o małej porowatości. Świetnie sprawdzają się np. otoczaki (tzw. kamienie polne), żwir kwarcytowy, łupek serycytowy. Osiągniemy szczególnie atrakcyjny układ, jeżeli połączymy ze sobą kamienie tego samego rodzaju, ale różnej wielkości. Kamienie przy brzegu powinny być mniejsze od tych, które znajdują się z tyłu oczka wodnego. Tworząc kompozycję, pamiętajmy o nieregularnej linii brzegowej, która daje naturalny efekt wody w nowoczesnym ogrodzie. Ułożenie kamieni idealnie równo wokół oczka wodnego tak, aby tworzyły okrąg, podkreśla sztuczność zbiornika.

Kamień dekorujący oczko wodne może być zbliżony do stylu wykończenia domu, zwłaszcza jeśli zbiornik wody jest zlokalizowany w jego bezpośrednim sąsiedztwie.

Jakie nasady roślinne wybrać do oczka wodnego?

Po zabezpieczeniu zbiornika, zainstalowaniu filtra i pompy do wody pora nasadzić rośliny i wypełnić oczko wodą. Rośliny w oczku wodnym powinny utrzymywać równowagę biologiczną. Ich kluczowe zadania to oczyszczanie wody i ograniczanie rozrostu glonów, ale zapewniają także optymalny poziom natlenienia i sprzyjają rozwojowi ryb, ślimaków, żab.

Wyróżniamy kilka stref roślinności w oczku wodnym w ogrodzie: błotną, wody płytkiej i głębokiej oraz powierzchniową. W strefie błotnej posadźmy rośliny, które doskonale czują się na terenach podmokłych. Ogrodnicy polecają m.in. niezapominajkę błotną, babkę wodną, kaczeńce i krwawnicę pospolitą. W strefie wody płytkiej, w której głębokość wynosi maksymalnie 30 cm, można posadzić np. kosaćce, jeżogłówkę, tatarak. Na większych głębokościach sprawdzą się np. lilie wodne. Podobnie jak rośliny pływające ze strefy powierzchniowej, np. wywłócznik okółkowy, hiacynt wodny i azolla karolińska, zasłaniają oczko wodne dużymi liśćmi, ograniczając dopływ światła.

Aby przejścia między strefami roślinności były płynne i jak najbardziej przypominały naturalny zbiornik, warto ulokować półki z roślinnością także na pośrednich poziomach, np. pomiędzy 30 a 50 cm.

Nowoczesne formy wodospadu i kaskady w ogrodzie

Dobrym pomysłem jest połączenie oczka wodnego z kaskadą lub wodospadem, który nadaje akwenowi dynamiczny charakter i zapewnia odpowiedni poziom natlenienia. Czym różni się kaskada od wodospadu? Stworzenie kaskady polega na ukształtowaniu progów, po których spływa woda. W przypadku wodospadu mamy do czynienia z wodą opadającą w dół, która nie spływa po stopniach.

Spadająca woda nie tylko wygląda efektownie, ale także generuje przyjemny szum, który może niwelować hałas z ulicy sąsiadującej z ogrodem. Przed budową wodospadu lub kaskady w ogrodzie warto pozyskać naturalne kamienie z okolicy. Doskonałą alternatywą są kamienie ciosane, cegła klinkierowa lub bale z drewna. Do zbudowania kaskady wykorzystuje się także wydrążone konary drzew, ale należy pamiętać, że jest to materiał nietrwały i butwieje z czasem.

Strumyki naśladujące rzeki są charakterystyczne dla ogrodu japońskiego w stylu Tsukiyama. W dużym ogrodzie warto zaprojektować strumyk tak, aby wiodła przy nim ścieżka prowadząca przez punkty obserwacyjne, z których doskonale widać najpiękniejsze elementy małej architektury.

Projekt i budowa oczka wodnego - jak zabrać się do stworzenia?

W projektowaniu nowoczesnych kaskad, wodospadów i oczek wodnych należy wziąć pod uwagę zarówno ukształtowanie terenu, jak i czas potrzebny na pielęgnację wodnej architektury w przyszłości. Właściwie zadbana wodna aranżacja odwdzięczy się atmosferą kojącą umysł po ciężkim dniu.