Energooszczędny dom a współczynnik U w domach pasywnych

Rachunki za ogrzewanie przyprawiają o ból głowy niejednego właściciela domu. Nic dziwnego zatem, że inwestorzy jeszcze przed wybudowaniem budynku mieszkalnego szukają sposobów na skuteczne obniżenie kosztów energii cieplnej.

Polska rodzina wydaje na energię cieplną średnio 336 zł miesięcznie, czyli o 219 zł więcej niż jeszcze w 2015 roku (wzrost o 188%!). Najwięcej na ogrzewanie przeznaczają mieszkańcy wsi (576 zł miesięcznie), a najmniej – właściciele domów w miastach do 100 tys. mieszkańców (źródło: https://krd.pl/Centrum-prasowe/Raporty/2018/KOSZTY-ZYCIA-W-POLSCE). Z jednej strony właśnie rosnące znacznie koszty ogrzewania, a z drugiej – moda na postawę proekologiczną są ważnymi bodźcami do budowy domów energooszczędnych, a szczególnie pasywnych.

Dom pasywny – czym jest, ile kosztuje w praktyce?

Zarówno mały, jak i bardzo dużydom pasywny łączy jedno – bardzo niskie zapotrzebowanie na ciepło. Nie przekracza ono 15 kWh/(m²· rok). Aby lepiej to zobrazować, warto tę wartość przeliczyć na konkretne nośniki energii. Aby wytworzyć 15 kWh/(m²·rok) energii, potrzeba 1,5 l oleju/(m² · rok) lub 1,5 m³gazu/(m² · rok) albo 4,3 kWh prądu użytego do uruchomienia pompy ciepła. Niskiego zapotrzebowania na ciepło domu pasywnego dowodzi także fakt, że do ogrzania 10 m²takiego budynku potrzebna jest zaledwie tradycyjna żarówka o mocy 100 W (źródło: https://www.domoweklimaty.pl/app/uploads/2019/02/BiP_03_2013_Jarocka2.pdf).

Należy zwrócić uwagę na jeszcze jedną kwestię – różnicę między domem pasywnym a zeroenergetycznym. Ten ostatni jest specyficzną odmianą domu pasywnego, w którym można stosować tylko odnawialne źródła energii (np. kolektory słoneczne czy ogniwa fotowoltaiczne). Tymczasem typowy dom pasywny może czerpać ciepło z różnych źródeł. W domu zeroenergetycznym nie ma typowej instalacji grzewczej z grzejnikami. Do ogrzania pomieszczeń używa się przeważnie wentylacji mechanicznej z rekuperatorem. Nawiewane powietrze może być podgrzewane pompą ciepła lub nagrzewnicą elektryczną, która może być zasilana także z energii elektrycznej dostarczanej przez elektrownię. Wykorzystuje się do tego nawet ciepło wydzielane przez domowników. Taki dom musi być bardzo dobrze zaizolowany i powinien być niemal zupełnie szczelny.

Skąd wiadomo, że zaprojektowany, a potem wybudowany budynek jest rzeczywiście domem pasywnym? To określa audyt energetyczny. Jest on obowiązkowy dla każdego budynku oddanego do użytku po 2009 roku, aby możliwe było wystawienie świadectwa energetycznego.

Dom pasywny pozwala dużo zaoszczędzić na kosztach ogrzewania, ale trzeba zdawać sobie sprawę, że jego wybudowanie jest droższe o około 15-20% niż postawienie zwykłego budynku mieszkalnego. Niemniej jednak, nakłady zwracają się średnio już po 9 latach eksploatacji (źródło: https://www.domoweklimaty.pl/app/uploads/2019/02/BiP_03_2013_Jarocka2.pdf).

Czym się różni dom pasywny od energooszczędnego?

Aby odpowiedzieć na powyższe pytanie, należy najpierw wyjaśnić, jakie wymaganiapowinien spełnićdom energooszczędny, jeśli chodzi o zapotrzebowanie na energię do ogrzewania. Budynek można uznać za energooszczędny, kiedy nie przekracza ono 40 kWh/(m² · rok). Należy przypomnieć, że w przypadku domu pasywnego wartość ta wynosi 15 kWh/(m² · rok).

To oczywiście niejedyne różnice między tymi dwoma rodzajami domów. W przeciwieństwie do domu pasywnego budynek energooszczędny używa tradycyjnej instalacji grzewczej (grzejników, ogrzewania podłogowego), zasilanej urządzeniem o wysokiej sprawności (np. kotłem kondensacyjnym). Oczywiście można również wykorzystać energię słoneczną.

W przypadku domu energooszczędnego bryła budynku powinna być prosta. Dach i ściany powinny mieć jak najmniej załamań. Natomiast bryła domu pasywnego musi opierać się na planie prostokąta. Dach może być jedno- lub dwuspadowy. Obydwa typy domów mogą być budowane z różnych materiałów; muszą one jednak zapewniać odpowiednią izolację termiczną. Co więcej, w przypadku domu pasywnego wykorzystane do budowy materiały powinny cechować się dużą akumulacją cieplną. Różnica między domem energooszczędnym i pasywnym dotyczy także takiej kwestii jak współczynnik przenikania ciepła.

Standard domu pasywnego – współczynnik przenikania ciepła U

Dom musi zachowywać określony standard, aby można go nazwać pasywnym. Przede wszystkim powinien być szczelny i odizolowany. Chodzi o to, aby ciepło nie uciekało z pomieszczeń. Tutaj pojawia się kwestia współczynnika przenikania ciepła U. Określa on ilość ciepła, jaka przepływa przez daną przegrodę (wszystko, co oddziela ciepłe wnętrze od zimnej przestrzeni zewnętrznej, np. ścianę, podłogę czy dach). Współczynnik U to stosunek strumienia cieplnego do powierzchni danej przegrody oraz różnicy temperatury z dwóch stron przegrody.

W przypadku domów pasywnych średni współczynnik przenikania ciepła U dla przegród zewnętrznych nie powinien przekraczać 0,12 W/(m² · K); dla całego okna, drzwi zewnętrznych i bramy garażowej nie może być większy niż 0,8 W/(m² · K). Dla porównania, dla domu energooszczędnego średni współczynnik U dla przegród zewnętrznych nie powinien przekroczyć 0,2 W/(m² · K), natomiast dla okien i drzwi zewnętrznych – 1,3 W/(m² · K).

Jak wygląda projekt domu pasywnego?

Dom pasywny powinien mieć projekt przygotowany z dopracowaniem najdrobniejszych szczegółów pod kątem zapotrzebowania na ciepło i jego strat. Tak naprawdę jednak wszystko zaczyna się od wyboru odpowiedniej działki pod dom pasywny. Trzeba pamiętać, że w takim domu najbardziej rozbudowana jest elewacja południowa. Powinna być ona cała przeszklona – nie może istnieć żadna przeszkoda zasłaniająca budynek przed słońcem. Bryła budynku musi być prosta. Trzeba zadbać o jak najniższy współczynnik A/V (stosunek przegród zewnętrznych do kubatury domu) – nie może być większy niż 0,7. Także strefa dzienna domu musi zostać zlokalizowana od strony południowej, a okna powinny być tam jak największe. Po stronie północnej najlepiej w ogóle zrezygnować z okien, a zlokalizować tam pomieszczenia techniczne, WC, kuchnię i korytarze.

Dom pasywny to nie tylko modne i nowoczesne budownictwo, ale przede wszystkim rozwiązanie pozwalające zredukować koszty ogrzewania. Przy nieustannie rosnących rachunkach taki dom staje się wręcz koniecznością. Ponadto jest postawienie to działanie proekologiczne, co ma również niebagatelne znaczenie.