Co zawiera rozdzielnia elektryczna i gdzie ją umieścić?

Rozdzielnia elektryczna, inaczej nazywana tablicą rozdzielczą lub skrzynką elektryczną, służy do rozdziału energii elektrycznej. Rozdziela, łączy i chroni obwody elektryczne oraz urządzenia sterownicze. Jej właściwe umiejscowienie odgrywa bardzo ważną rolę, gdyż ma to wpływ na bezpieczeństwo mieszkańców budynku. Z artykułu dowiesz się, co mówią o lokalizacji i wyposażeniu skrzynki elektrycznej normy oraz jakie dobre praktyki warto zastosować. 

Skrzynka elektryczna – gdzie ją umieścić?

Rozdzielnica elektrycznaw domu jednorodzinnym może zostać zamontowana w ścianie lub na jej powierzchni. Musi być to jednak miejsce suche, zabezpieczone przed wilgocią. Należy zachować bezpieczną odległość od rur gazowych i wodociągowych. Dostęp do niej musi być łatwy, na wypadek awarii, pożaru lub innej, kryzysowej sytuacji. Dlatego konieczne jest umieszczenie jej w takim miejscu, by dotarcie do niej nie było utrudnione. Dla bezpieczeństwa skrzynka elektryczna powinna być zawieszona nad równą podłogą. Nie jest wskazane umieszczenie jej nad schodami. Osoba średniego wzrostu powinna sięgać do niej bez konieczności wspinania się. Optymalna i zgodna z normą* wysokość, na której ją zawieszamy to od 1,1 m do 1,85 m. W tym przedziale musi mieścić się dolna i górna krawędź. Przed skrzynką pozostawiamy ciąg komunikacyjny o szerokości 1,2 m. Nie umieszczamy rozdzielni w kącie, lecz pozostawiamy minimum 30 cm wolnej przestrzeni. Takie odległości pozwolą na szybki i łatwy dostęp w przypadku awarii. Ze względów estetycznych rozdzielnia elektryczna może zostać umieszczona w pomieszczeniu gospodarczym. Tablice projektowane na prądy znamionowe do 150A mogą być umieszczane również na zewnątrz budynków. Domową rozdzielnię można zainstalować na ścianie zewnętrznej lub jako wolnostojącą skrzynkę.

Poniżej standardowe rodzaje rozdzielni podtynkowych do domu i mieszkania:

Rozdzielnia elektryczna – schemat

Tablica rozdzielcza zazwyczaj występuje pojedynczo, jednak może być ich więcej, w zależności od potrzeb. Chociaż różnią się one pomiędzy sobą, zawsze zawierają te same elementy. Rozdzielnica elektryczna składa się z przyrządów rozdzielczych, pomiarowych, zabezpieczeniowych, sterowniczych i sygnalizacyjnych. Znajdują się w niej elementy tworzące układ rozdzielczy, takie jak: przewody, czy izolatory. Dochodzą do niej linie zasilające, a wychodzą linie odpływowe. W każdej rozdzielnicy muszą znaleźć się zabezpieczenia chroniące przed porażeniem, przeciwprzepięciowe i przeciwprzeciążeniowe. Bardzo ważnym elementem znajdującym się w skrzynce są wyłączniki. Rozróżniamy ich różne warianty. Wyłączniki nadprądowe, popularnie nazywane automatycznymi, są zainstalowane na każdym obwodzie, gdyż chronią go przed skutkami zwarć i przeciążeń. Wyłączniki różnicoprądowe zapobiegają porażeniom prądem elektrycznym, w przypadku nieprawidłowej pracy instalacji. Wewnętrzny układ weryfikuje występowanie zwarcia. Gdy pojawia się nieprawidłowość, odcina zasilanie. Nasze prawo budowlane wymaga instalacji minimum jednego wyłącznika różnicoprądowego. W nowoczesnym budownictwie stosuje się je w obwodach o dużym poborze prądu jak np. piekarnik, czy kuchenka elektryczna. Zwiększa to bezpieczeństwo domowników i instalacji. Bezpieczniki nadmiaroprądowe i różnicoprądowe mogą występować w skrzynce jako jeden moduł. Do odłączenia wybranego obwodu lub całej instalacji służą rozłączniki izolacyjne. Rozłącznik izolacyjny nazywany jest głównym wyłącznikiem prądu. To on jest pierwszym elementem, do którego podłącza się kabel zasilający, przychodzący ze złącza. Może być jedno- lub kilkufazowy. Najczęściej wykorzystuje się go podczas dłuższej nieobecności w domu lub w czasie remontu. Przed efektami uderzenia pioruna lub innych przepięć chronią instalację ochronniki przeciwprzepięciowe. Mają one za zadanie obniżanie wartości napięć. Rozdzielnia elektryczna w domu jednorodzinnym może być wyposażona w jedną z trzech klas ograniczników.

Klasa podstawowa B chroni przed pożarem budynku. Klasa C redukuje przepięcia do bezpiecznego dla domowych urządzeń poziomu 1,5 kV. Ogranicznik C może występować w zestawie z B. Posiadacze zabezpieczeń klasy B i C mogą zwiększyć bezpieczeństwo sprzętów dzięki zastosowaniu ogranicznika D. Jest to najwyższej klasy ogranicznik, zabezpieczający urządzenia szczególnie wrażliwe, jak np. komputery. Ten ogranicznik montuje się w puszkach, gniazdach wtykowych lub bezpośrednio w sprzętach. Kolejnym elementem układu są lampki sygnalizacyjne, wskazujące punkty, w których występuje napięcie. W zależności od układu występują jedno- lub trójfazowe. Zgodnie z przepisami nie wolno instalować na jednym obwodzie więcej niż 10 gniazd jednofazowych lub 20 punktów oświetlenia.

Dodatkowe wyposażenie rozdzielnicy

Domowa rozdzielnia prądu, może być dodatkowo wyposażona w programatory sterujące. W przypadku domu inteligentnego o określonej porze, uruchomią one oświetlenie, czy ogrzewanie. Innym dodatkiem są przekaźniki priorytetowe. Gdy w domu pracuje równocześnie zbyt wiele urządzeń, odłączą one te z nich, które pobierają najwięcej energii.

Rozdzielnica prądu może być bardziej rozbudowana w zależności od potrzeb, a dobór zabezpieczeń uzależniony jest od jej przeznaczenia. Instalacją skrzynki nie wolno zajmować się samodzielnie, lecz należy to powierzyć profesjonalistom. Prawidłowy montaż, to właściwe zasilanie odbiorników i bezpieczeństwo domowników.

*posługujemy się tutaj normą SEP [1] N SEP-E-002: Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. W polskim prawie brak bardziej bezpośrednich regulacji dotyczacych lokalizacji skrzynki rozdzielczej.

Zobacz rozdzielnice zewnętrzne oraz do zabezpieczenia instalacji fotowoltaicznej: